Temperament profilering

17 dec Temperament profilering

Onlangs bezochten wij als team de Montessori retraite in Zelhem. Het thema van dit jaar was de “de rol van de volwassen” in de omgeving van kinderen. Specifiek ging de dag – die werd gehouden met andere Montessori leidsters uit het land – over “temperament profilering” en hoe wij als volwassenen omgaan met fouten. 

Wat is temperament?

In de psychologie verwijst temperament naar die aspecten van iemands persoonlijkheid, zoals introversie of extraversie, die vaak eerder als aangeboren dan als aangeleerd worden beschouwd. Temperament wordt gebruikt om te verwijzen naar de karakteristieke sociale en emotionele stijl van een persoon, en net als intelligentie is emotie een functie van de hersenen (Eliot, 1999). Die stijl is een patroon van waarneembare gedragspatronen of gewoonten, die zich in de loop van de tijd hebben ontwikkeld, en die kenmerkend zijn voor een bepaald individu.

Temperament en omgeving staan in wisselwerking met elkaar. Samen zorgen ze ervoor dat kinderen, volwassenen, kortom elk mens, gedrag vertoont in een situatie. 

Temperament wordt dus beïnvloed door de omgeving, maar heeft wel een biologische, genetische basis. Het is niet zo dat temperament – of de ‘ingredienten’ daarvan – nooit veranderen, ze veranderen alleen niet radicaal. Temperamentkenmerken komen met name aan de oppervlakte in de kindertijd, hoewel sommige aspecten van temperament op verschillende leeftijden meer of juist minder naar voren kunnen komen. Temperament wordt verondersteld een relatief stabiele eigenschap te zijn in de loop van iemand’s leven en in verschillende situaties. Hoewel temperament tijdens de adolescentie minder stabiel en voorspelbaar wordt, wordt het op volwassen leeftijd weer stabieler.

Persoonlijke stijl

Het temperament van een individu bevat drie “stijlen” van handelen en interactie, die je kunt zien als manieren waarop iemand in het leven staat en reageert op gebeurtenissen en je omgeving. Dat geldt voor ons als volwassenen, maar ook al voor kinderen. Op die manier kun je het temperament herkennen en profileren.

Gedragsstijl

De gedragsstijl beschrijft het “hoe” van gedrag; de manier waarop je dingen doet. Het gaat er hierbij niet om wat je doet of hoe goed je het doet, maar gewoon hoe je dingen doet. 

Cognitieve Stijl

Dit is de manier waarop iemand informatie en ervaringen het liefst organiseert en verwerkt. Het is een manier van denken, waarnemen, herinneren en problemen oplossen.  

Leerstijl

Er worden die verschillende leerstijlen gezien bij een individu (en dus ook bij het jonge, lerende kind). In Montessori termen zijn dit drie verschillende modaliteiten.

1. De visuele leerlingen die leren door te zien. De visuele leerlingen denken in beelden en hebben een levendige verbeelding. Ze kunnen zich concepten die visueel worden gepresenteerd beter herinneren.
2. De auditief ingestelde leerlingen die leren door te praten. Ze praten over wat ze (moeten) doen als ze aan het leren zijn. Hoewel ze graag luisteren, kunnen ze niet wachten om hun kans te krijgen om te praten.
3. De kinesthetische/tactuele leerlingen zijn degenen die nieuwe dingen uitproberenenleren door dingen aan te raken, te voelen en te manipuleren.

Wisselwerking

Niemand hoeft zijn persoonlijke stijl te veranderen. Wel is het van grote waarde om te weten welke leerstijl een kind heeft. Als we dat als leidsters weten, kunnen we inspelen op de manier van leren en de sterke punten van het kind, niet op de onze.

Naast dat we kijken naar de persoonlijke stijl, het temperament van kinderen, moeten we ook kijken naar die van volwassenen, naar die van onszelf. Volwassenen hebben, net als kinderen, verschillende temperament-stijlen. Het gedrag van de één kan de reacties van de ander beïnvloeden, zowel in positieve als in negatieve zin (Thomas & Chess, 1977).

Als je als ouder een goed, duidelijk beeld krijgt van je eigen temperament en je hebt een begrip van het temperament van je kind, kun je zien op welke gebieden je elkaar misschien niet zozeer helpt maar eerder zorgt voor conflicten. En als je dat soort conflictgebieden herkent, kun je ze hopelijk vermijden. 

Voor ons, voor begeleiders en mensen die werken met kleine kinderen, is Temperament Profiling een manier om te kijken naar de leeromgeving van kinderen. We baseren redelijke grenzen en stellen verwachtingen op basis van de stijl van kinderen. We anticiperen op mogelijke problemen en kiezen passende onderwijsstrategieën als we weten wat het temperament, de persoonlijke stijl, is van een kind.

SAMENVATTEND

De rol van volwassen is een heel belangrijk onderwerp in de relatie met een kind en de manier waarop een kind zich uit en gedrag vertoont. Het is goed je hier altijd bewust van te blijven. 

Dit kunnen we als leidsters blijven doen door te reflecteren en ons te blijven ontwikkelen. Vooral als we met het jonge kind werken, is het belangrijk om het kind echt te leren kennen. Op welke manier leert het kind graag? Hoe verwerkt het kind graag informatie en ervaringen? Op welke manier denkt het kind en los het problemen op? Als we dit leren kennen, kunnen we nog beter aan de behoefte van een kind voldoen en voor elk kind een zo rijk mogelijke omgeving creëren die de ontwikkeling alleen maar stimuleert.

Ook als gezin kun je hier mee bezig zijn. Wees nieuwsgierig naar elkaar en onderzoek eens wat voor temperament je als ouder hebt en wat je ziet bij je kind(eren). Leuk en leerzaam om te kijken welke mooie inzichten dit met zich meebrengt. Voel je vrij om hier met ons over te sparren tijdens het mentorgesprek of om Arlène eens over aan te spreken.